ΑΥΤΟΓΡΑΦΑ ΕΡΓΑ - ΣΑΤΙΡΙΚΑ ΔΙΑΦΟΡΑ: ΠΟΡΦΥΡΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ (ΕΝΟΤΗΤΕΣ 11-12)
ΑΥΤΟΓΡΑΦΑ ΕΡΓΑ - ΣΑΤΙΡΙΚΑ ΔΙΑΦΟΡΑ: ΠΟΡΦΥΡΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ (ΕΝΟΤΗΤΕΣ 11-12)
ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ των Αυτόγραφων Έργων πραγματοποιείται ένα αίτημα που είχε διατυπωθεί για πρώτη φορά πριν από είκοσι πέντε χρόνια. Στο άρθρο μου "Για την έκδοση του Σολωμού" (Νέα Εστία 23 [1938] 731 κ.ε. - ξαναδημοσιευμένο Γυ. Σολ. 9-36), υποστήριξα για ποιους λόγους δεν μπορεί να γίνει έκδοση "κριτική" του έργου του, όπως το ζητούσαν τότε από πολλές μεριές, και γιατί εκείνο που πρέπει να γίνει είναι μια έκδοση "πανομοιότυπη" ή "παλαιογραφική", που θα μας έδινε τ' αυτόγραφα του Σολωμού όπως είναι και βρίσκονται, χωρίς καμιά επέμβαση, κριτική ή άλλη, δική μας.
Ο Σολωμός όσο ζούσε ελάχιστα δημοσίεψε, και σε όσα έγραφε, ιδίως στα μεγάλα έργα της ώριμης περιόδου του, ποτέ δεν έδωσε οριστική και τελειωτική μορφή. Βασανισμένος από την αναζήτηση της τέλειας έκφρασης, έγραφε και ξανάγραφε τους στίχους του, διατύπωνε την ίδια ποιητική ιδέα σε πλήθος "παραλλαγές", διέγραφε, συμπλήρωνε, αφαιρούσε, χωρίς τελικά να ικανοποιείται. Τα χειρόγραφά του, με τις άπειρες διαγραφές, τις προσθήκες, τα ιταλικά σχεδιάσματα και τους στοχασμούς που παρεμβάλλονται, και με το πλήθος τις άλλες του σημειώσεις, δείχνουν ανάγλυφα την εξαντλητική αυτή επεξεργασία, απ' όπου λείπει η σύνθεση η τελική.
Όταν μετά το θάνατο του Σολωμού ο Πολυλάς, που είχε αναλάβει να εκδώσει τα κατάλοιπά του, βρέθηκε μπρος στα χειρόγραφα, αντίκρισε ένα μεγάλο πρόβλημα· πώς να εκδώσει τα έργα αυτά με τον τόσο έκδηλο αποσπασματικό τους χαρακτήρα, που ο ίδιος ο δημιουργός τους δεν τους είχε δώσει την τελειωτική μορφή. Πρέπει να του χρωστούμε μεγάλη ευγνωμοσύνη, που παραμερίζοντας τους δισταγμούς των άλλων, προχώρησε στη λύση που ήταν τότε η πιο ενδεδειγμένη και μας χάρισε την έκδοση των Ευρισκομένων (1859).
Ωστόσο και ο ίδιος ο Πολυλάς, πολλά χρόνια υστερότερα, κρίνοντας πια με την προοπτική του καιρού που είχε περάσει, επιχείρησε, με τη συνεργασία του Γεωργίου Καλοσγούρου, να πραγματοποιήσει μια καινούργια έκδοση, που θα εκμεταλλευόταν περισσότερο σε βάθος τα χειρόγραφα. Δυστυχώς ο θάνατος του (1896) ματαίωσε την έκδοση αυ