ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΡΡΕΡ, Ο ΓΕΡΟ-ΔΗΜΟΣ
ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΡΡΕΡ, Ο ΓΕΡΟ-ΔΗΜΟΣ
Ο πασίγνωστος γερο-Δήμος (Σεπτ.-Οκτ. 1859) του Παύλου Καρρέρ (1829-1896) σε ποίηση Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, αποτελεί την εμβληματικότερη μελωδία όλης της ελληνικής μουσικής. Η δημοτικότητά του (τόσο μεγάλη ώστε να λησμονηθεί εντελώς ο συνθέτης, και το έργο να θεωρείται ως δημοτικό τραγούδι), είναι πιθανότητα μοναδική στα παγκόσμια μουσικά χρονικά.
Τις δύο σημαντικότερες χρονολογικά και ασφαλώς από τις αρχαιότερες μνείες του τραγουδιού οφείλουμε στον ίδιο το συνθέτη, στο σωζόμενο μέρος των ανεκτίμητων "Απομνημονευμάτων" του που διακόπτουν απότομα στο έτος 1887. Μνεία πρώτη:
Τας 20 Απριλίου 1859 ανεχωρήσαμεν όπως κάμωμεν μίαν καλλιτεχνικήν εκδρομήν μέχρι Σμύρνης. Και κατά πρώτον εις τας Πάτρας όπου (...) παραμείναμεν ολίγας ημέρας δια τας εορτάς του Πάσχα. Εν τη μεγάλη πανηγύρει του Γεροκομείου, όπου συνάζονται χιλιάδες ανθρώπων και από όλα τα γύρωθεν χωριά, έλαβον την πρώτην νύξιν δια την μελοποίησιν του δευτέρου κλέφτιου άσματός μου "Εγέρασα μωρές παιδιά", ποίησις Βαλαωρίτου και το οποίον μετέπειτα επρόσθεσα εις τον 'Μάρκον Βότσαρην'.
Δεν διευκρινίζει ποια ακριβώς ήταν αυτή η νύξις και δεν αναφέρει πότε ενσωμάτωσε το τραγούδι στην 4πρακτη όπερεά του 'Μάρκος Μπότσαρης'. Αγνοούμε αν αυτό έγινε πριν από την παγκόσμια "πρώτη" του έργου (Πάτρα, 30 Απριλίου, 1861) ή σε ποια μεταγενέστερη διδασκαλία του. Μνεία δεύτερη:
Τον Σεπτέμβριον και Οκτώβριον του 1859 έγραψα την εξακολούθησιν των 'Ελληνικών μελωδιών' μου - 'Ανθός και η Αυγούλα' - 'Το φεγγάρι' - 'Ο Δήμος' - 'Το μοιρολόιτου Σαραντάρα', ποίημα του Διον. Καρρέρ - 'Αγάπη' - 'Ο στρατιώτης' και επί τέλους την δημοτικώτατων καταστάσαν μελωδίαν επί ποιήσεως Ιουλίου Τυπάλδου 'Η Μαρία' (...)
Μορφολογικά θα χαρακτηρίζαμε το 'Γερο-Δήμο' στροφικό τραγούδι, με στοιχεία τριμερούς μορφής (ΑΑΒΑ). Και μόνο η παρεμβολή του Β (μέτρο 88 και μετά), 'Τρέχα παιδί μου γρήγορα, τρέχα ψηλά στη ράχη', θα αρκούσε για να διαψεύσει όσους διατηρούσαν την εντύπωση ότι πρόκειται για δημοτικό τραγούδι.
Η μεταγραφή του έργου για κουρτέτο εγ